Onder kartelvorming verstaan we het maken van afspraken over prijzen, werkregio’s, marketing, het verdelen van opdrachten, salarissen en inkoop met uw concurrenten. De reden waarom u dat zou willen doen is om er samen zorg voor te dragen dat u meer klanten binnenhaalt. U vermindert de concurrentie en daardoor vergroot u uw eigen kansen. Het kan voor ondernemers dus bijzonder interessant zijn om dit soort afspraken met collega’s en concurrenten te maken. Maar, niet verwonderlijk, kartelvorming is in Nederland verboden, met uitzondering van enkele situaties.

Kartelvorming in Nederland is verboden

De algemene regel in Nederland – uitzonderingen daargelaten – is dat kartelvorming verboden is. Er geldt een kartelverbod waarin gemeld wordt dat alle afspraken tussen bedrijven die een beperking in de concurrentie opleveren verboden zijn. Doet u dit wel, dan loopt u een risico een boete te krijgen van de Autoriteit Consument en Markt (ACM). Er wordt dan onderscheid gemaakt tussen twee verschillende soorten afspraken.

  • Horizontaal: dit zijn prijsafspraken die u maakt met een directe concurrent of een collega/ondernemer in uw vakgebied.
  • Verticaal: verticale prijsafspraken zijn afspraken die u maakt met een leverancier.

Enkele uitzonderingen

Er bestaan op dit verbod ook drie officiële vrijstellingen. Het is dus in sommige situaties wel mogelijk om prijsafspraken te maken. De eerste vrijstelling wordt ook wel de bagatelvrijstelling genoemd. U en de andere partij(en) moeten dan aan de volgende eisen voldoen.

  • U heeft en klein- tot middelgroot bedrijf.
  • De groep bedrijven met wie u afspraken maakt is niet groter dan 8 leden.
  • Als u goederen levert, dan mag uw netto jaaromzet gezamenlijk niet meer zijn dan €5,5 miljoen.
  • Levert u geen goederen, dan ligt de grens voor de gezamenlijke netto jaaromzet op maximaal €1,1 miljoen.

Een uitzondering op de uitzondering

Nederland zou Nederland niet zijn als er op deze bagatelvrijstelling niet nog een uitzondering geldig was. Als één van de deelnemende partijen namelijk niet voldoet aan één van deze eisen, dan is de vrijstelling toch geldig als:

  • Er geen negatieve invloed door de afspraak wordt uitgeoefend op de handel binnen de EU.
  • Het marktaandeel van de deelnemende bedrijven samen niet meer dan 10 procent inneemt.

Afspraken zijn ook toegestaan als het marktaandeel van de deelnemende bedrijven 5 procent of minder is en als uw totale omzet niet meer is dan €40 miljoen.

De detailhandel is ook een uitzondering

Voor bedrijven die werkzaam zijn in de detailhandel geldt een tweede vrijstelling. Afspraken tussen winkeliers zijn toegestaan, bijvoorbeeld als deze gezamenlijk reclame- en marketingacties willen starten of gezamenlijk willen inkopen.

Een algemene vrijstelling

Behalve bagatelvrijstelling en de vrijstelling van de detailhandel, is er ook een algemene vrijstelling van kracht. Deze bestaat uit vier onderdelen en voldoet u daaraan, dan is het maken van afspraken wel toegestaan. Deze afspraken moeten dan de technische- of economische vooruitgang bevorderen en aan de volgende regels voldoen.

  • De welvaart neemt toe omdat de afspraken een efficiëntere werkwijze creëren.
  • Van het extra geld dat u met de afspraken verdient, gaat een eerlijk deel naar de klant.
  • Er blijft voldoende gezonde concurrentie over.
  • Alleen voordeel als gevolg van concurrentiebeperking is toegestaan.

Drie andere voorbeelden van afspraken die wel zijn toegestaan

Dit klinkt allemaal vrij ingewikkeld en daarom is het misschien duidelijker om de regels toe te lichten met drie voorbeelden. Als alle partijen zich aan de voorwaarden houden, zijn de volgende prijsafspraken wel toegestaan.

  • Twee bedrijven die werkzaam zijn in de interieurbouw spreken samen af om dezelfde prijs aan te bieden aan de opdrachtgever.
  • Bij de bouw van een woning mogen drie aannemers met elkaar afspreken welke prijzen ze gaan bieden. Bijvoorbeeld: twee bieden dezelfde prijs en één gaat er iets onder zitten.
  • Regioverdeling is ook toegestaan, zoals wanneer vier isolatiespecialisten die in dezelfde regio werkzaam zijn deze in vieren delen en alleen in hun eigen regio opdrachten aannemen.

Pas op

Het kartelverbod blijft een feit en als u besluit afspraken te maken, dan is het erg belangrijk dat u goed in de gaten houdt dat u binnen de regels blijft. Als u bijvoorbeeld samen een hogere omzet draait dan de grens van €5,5 miljoen of €1,1 miljoen, dan is het al lastiger om te controleren of u hier nog wel aan voldoet. Want dan wordt het gezamenlijk marktaandeel van kracht en dat is aanzienlijk lastiger om vast te stellen. Ook voor regionale bedrijven levert dit een probleem op, want het regionale marktaandeel is dan hoger dan op landelijk niveau. Het is dan wel aannemelijk dat het regionale marktaandeel gerekend wordt en niet het landelijke.

Zonder risico uw prijzen aanpassen

Het vormen van een kartel is dus aan strenge regels verbonden en soms zijn deze het risico niet waard. Het is dan veel beter om simpelweg de prijzen van uw concurrenten in te gaten te houden en deze te volgen. Zij doen waarschijnlijk ook bij u en er ontstaat gezonde concurrentie. Het is altijd toegestaan om uw prijzen te verhogen of te verlagen als de concurrentie dit ook doet. Wat niet altijd toegestaan is, is dat u hier afspraken over maakt en met elkaar gaat overleggen welke prijzen u gaat vragen. Dat bevordert de concurrentie onderling niet en kan leiden tot een scheef beeld tussen de prijzen op de markt vergeleken met de vraag en het aanbod.

De voor- en nadelen van kartelvorming

Het is dus de vraag of kartelvorming voor u interessant is. Allereerst moet u aan de bovenstaande strenge regels voldoen en daarna moet u deze regels blijven controleren. Het risico is een boete en dan is al uw zware werk voor niets geweest. Kartelvorming in toegestane situaties, heeft de volgende voor- en nadelen.

Voordelen kartelvorming:

  • U beperkt de mate van concurrentie waardoor uw omzet verhoogt.
  • U kunt kartelvorming gebruiken om efficiënter samen te werken met uw collega’s/concurrenten.
  • Kartelvorming kan leiden tot interessante voordelen voor de klant.

Nadelen kartelvorming:

  • Kartelvorming brengt grote risico’s met zich mee en een grote boete als u zich niet binnen de regels kunt houden.
  • Kartelvorming levert soms meer problemen en tijdverlies op dan dat het de winsten waard is.
  • De regels, vrijstellingen en uitzonderingen zijn lastig te interpreteren en te begrijpen.